Historia XIX wieku oparta jest na Aktach gruntowych tyczących się grecko-katolickiej a potem prawosławnej parafii szlatyńskiej oraz innych źródeł XIX wiecznych publikowanych w archiwach i bibliotekach cyfrowych.
Kolatorstwo dziedziców łubeckich.
Przynajmniej od II połowy XVIII wieku dziedzicami dóbr łubeckich obejmujących wsie Łubcze i Szlatyn z przyległościami była rodzina Lityńskich. Jakkolwiek Lityńscy byli wyznania rzymskokatolickiego, byli kolatorami cerkwi greckokatolickiej. Nie była to sytuacja wyjątkowa, kolatorami byli właściciele ziemscy, na terenie których znajdowała się cerkiew lub kościół bez względu na wyznanie dziedziców.
Realności i służebności przynależące do cerkwi szlatyńskiej (ogrody, łąki, pola)
potwierdzone zostały na mocy dokumentu z 30 września 1798 roku podpisanego przez Józefa na Lityniu Lityńskiego, dziedzica Łubcza oraz specyfikacji z 29 października 1803, która potwierdzona została przez delegowanych komisarzy duchownych dnia 28 października 1818 roku. Wspomniano o tym w notatkach ze spisu inwenarza cerkwi z roku 1839.
Dziedzic i parafianie greckokatoliccy Łubcza i Szlatyna wspólnie zajmowali się oparkowaniem (ogrodzeniem) cmentarza przy cerkwi parafialnej, przez żadne pokładne nie było pobierane od parafian.
15 marca 1840 r.
Kolejna wizytacja odbyła się 28-29 października 1841 r. W dekrecie zmian i popraw biskup chełmski Filip Felicjan Szumborski zaleca m.in aby proboszcz parafii niezwłocznie przedstawił dziedzicowi i kolatorowi potrzebę podmurowania cerkwi, wyrestaurowania trupiarni przy cmentarzu i zabudowań gospodarczych. Gdyby proboszcz otrzymał odpowiedź odmowną lub zwłokę, biskup wzywał do zawiadomienia Konsystorza celem przedstawienia tej okoliczności władzom administracyjnym, ktore zgodnie z z istniejącymi przepisami zmuszą dziedziców do niezwłocznego zastosowania się zaleceń biskupa.
Wizyta ta miała jeszcze jeden ważny rezultat. W liście biskupa chełmskiego Feliksa Felicjana Szumborskiego do proboszcza dowiadujemy się o istnieniu greckokatolickiej kaplicy filialnej w Łubczu.
Filip Felicjan Szumborski
Z Miłosierdzia Boskiego i Św. Stolicy Apostolskiej Biskup Dyecezyi Chełmskiej, Kawaler Orderu S. Włodzimierza.
Wielebnemu (XX) Ignacemu Makońskiemu Administratorowi Cerkwi Parafialney w Szlatynie Zbawiciela Pana Błogosławieństwa Naszego Pasterskiego Udzielamy i przychylnie do prośby Jego, oraz zgodnie JW Lityńskiego dziedzica dóbr Szlatyna i Kollatora Cerkwi Szlatyńskiey oswiadczoney Nam przez Jego zastępce Wo Kuleszę odpowiada(ige), uprzednio (cie) izybys Wielebność Twoia mógł odprawiać Mszę S. w kaplicy ogrodowey, od mieszkańców ozdobioney znaydujacy się we wsi Łubczu umyślnie Na Chwały Bożey Zbudowaney a którą My osobiście zwiedzili i Przekonaliśmy się, że (XX) należycie przyozdobiona i opatrzona przyzwoicie we wszystko co Na odprawianie Nayswiętszey Offiary Mszy S. wymaga potrzeba i zwazywszy nato iż fundusz ubogi przy Cerkwi Szlatyńskiey przez odprawianie Mszy S. wspomnianey Kaplicy wspartym cokolwiek zostanie ofiarowanym Stypendium: – (odxxx)tamy Wielebnosci Twoiey w teyze ile w Parafii Jego znayduiący się z odprawiać Mszę S. w przytomności JWWych Kollatorów Jak Familii liż Zastępującyh Ich miejsce.-
Żeby zaś nieubliżyć z tego powodu prawom względnego Kościoła Parafialnego Cerkwi Parafialney Szlatyńskiey zabraniamy Wielebności Twojey izbys pod zadnym pozorem (xxx) Uroczyste i Niedziel nieważył się w Kaplicy pomocniczey odprawiać Mszy S. –
Dom przy Katedrze Naszey w Chełmie d. 5/17 Listop 1841. roku__ F S. B.
Z powyższego listu wynika bezpośrednia instrukcja dla proboszcza, że istnienie cerkwi filialnej obliczone jest na korzyści ekonomiczne wynikające z łaskawości dziedzica.
Istnienie kaplicy filialnej potwierdza też Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1884 mówiący: „istniała tu kaplica katolicka zamieniona na skład gospodarczy”. Określenie „katolicka” nie mogła odnosić się do kaplicy greckokatolickiej, ponieważ wyznawców tego kościoła nazywano unitami i odróżniano ich od katolików łacińskich. Wyznanie greckie w diecezji chełmskiej zostało zdelegalizowane jeszcze przez władze carskie w 1875 r., a wszelkie cerkwie stały się prawosławne. Można spekulować, że dziedzic na terenie swojego ogrodu nie chciał mieć prawosławnej kaplicy i zamienił ją skład. Być może zamienił ją na rzymskokatolicką, przez co określenie „katolicka” bardziej odnosi się do obrządku łacińskiego, a dopiero potem zlikwidował. Można również postawić tezę, że istniała osobna kaplica rzymskokatolicka, ale nie ma na to jednoznacznych dowodów, tak samo jak nie ma dowodów na istnienie jej lokalizacji np. na terenie późniejszej szkoły. Źródła kartograficzne wskazują miejsce jednego kościoła zlokalizowanego właśnie przy zbiegu drogi szlatyńskiej na terenie dworu i ogrodu dziedziców. Najwcześniejsze przedstawienie oparkowanej świątyni (z ogrodzeniem) pojawia się już ok 60 lat przed wspomnianym listem na pierwszym austriackim zdjęciu topograficznym tzw. mapie Miega z lat 1779-1783, kolejne pojawiają się na mapach wydanych do połowy XIX w., jednak mapy nie wskazują na jej wyznanie.